Medical Xpress, 16/04/2025
Tế bào trung mô (MSC) được đưa trực tiếp vào phổi thông qua ống soi phế quản (theo phương pháp CIBA), nơi chúng di chuyển qua không gian phế nang và tương tác với các tế bào miễn dịch-như đại thực bào phế nang, đại thực bào M1/M2 và tế bào T điều hòa. Sự tương tác này thúc đẩy việc giải phóng các tín hiệu kháng viêm (như IL-10) và làm giảm các cytokine gây hại (chẳng hạn như TNF-α và IL-6), từ đó giúp kiểm soát tình trạng viêm ở bệnh nhân đang sử dụng ECMO. Nguồn: CIBA Method and the Rationale for MSC Administration. Stem Cell Res Ther. 2025. DOI: 10.1186/s13287-025-04289-3
Một nhóm nghiên cứu lâm sàng đa ngành do Giáo sư Bernat Soria từ Viện Kỹ thuật Sinh học thuộc Đại học Miguel Hernández ở Elche (UMH, Tây Ban Nha) đứng đầu đã phát triển một phương pháp mới để đưa liệu pháp tế bào vào cơ thể những bệnh nhân đang sử dụng hệ thống hỗ trợ oxy hóa qua màng ngoài cơ thể (ECMO – Extracorporeal Membrane Oxygenation), vốn được dùng trong các trường hợp suy hô hấp nặng.
Thành tựu này được công bố trên tạp chí Stem Cell Research & Therapy. Nhóm nghiên cứu quyết định không đăng ký bằng sáng chế cho kỹ thuật này nhằm khuyến khích việc sử dụng trong hệ thống y tế công sau khi hoàn tất các thử nghiệm lâm sàng tiếp theo.
Phương pháp này – có tên là Tiêm nội phế quản (Consecutive Intrabronchial Administratio) – cho phép đưa liệu pháp dựa trên tế bào gốc trực tiếp vào phế nang của những bệnh nhân nguy kịch không thể sử dụng liệu pháp tiêm tĩnh mạch thông thường do giới hạn từ hệ thống ECMO.
Trước đây, gần như không thể áp dụng liệu pháp tế bào cho bệnh nhân đang dùng ECMO, vì truyền tĩnh mạch có nguy cơ làm tắc màng trao đổi khí của hệ thống. Phương pháp CIBA giải quyết rào cản kỹ thuật này bằng cách tiêm nội phế quản có kiểm soát và chia liều, đưa tế bào điều trị chính xác đến vị trí cần thiết mà không ảnh hưởng đến mạch ECMO.
Giáo sư Soria giải thích: “Những gì chúng tôi làm được là tìm ra cách an toàn để đưa liệu pháp tái tạo vào cơ thể khi mọi lựa chọn khác đều bị chặn. Hãy tưởng tượng bạn muốn tưới một cái cây mỏng manh, nhưng bình tưới quá mạnh sẽ làm ngập nó. Phương pháp CIBA cho phép chúng tôi ‘tưới nhỏ giọt’ nhẹ nhàng và chính xác đến nơi cần – chính là trực tiếp vào phổi.”
Lần đầu tiên áp dụng cho bệnh nhi đang dùng ECMO
Phương pháp này lần đầu được áp dụng theo diện sử dụng nhân đạo cho một bệnh nhi 2 tuổi bị bệnh phổi kẽ giai đoạn cuối và không thể ghép phổi. Dù đã qua nhiều phương pháp điều trị ức chế miễn dịch và hơn ba tháng hỗ trợ ECMO, tình trạng của bé vẫn nguy kịch.
Với sự cho phép từ Cơ quan Dược phẩm và Thiết bị Y tế Tây Ban Nha (Agency of Medicines and Medical Devices–AEMPS), một liều tế bào gốc trung mô từ Wharton Jelly (Wharton’s jelly-derived mesenchymal stromal cells–WJ-MSCs) đã được tiêm nội phế quản bằng phương pháp CIBA.
Thủ thuật này được bệnh nhân dung nạp tốt và bé được rút nội khí quản thành công trong vòng 72 giờ. Tuy nhiên, vài tuần sau, tình trạng của bé xấu đi và hỗ trợ ECMO được rút sau 127 ngày, theo thỏa thuận với gia đình.
Giáo sư Soria cho biết: “CIBA không chữa được bệnh nền, nhưng lần đầu tiên cho thấy rằng liệu pháp tế bào có thể được đưa vào cơ thể một cách an toàn ở bệnh nhân dùng ECMO. Đó là một bước đột phá. Chúng tôi đã mở ra một cánh cửa điều trị mới.”
Nó hoạt động như thế nào?
Tế bào gốc trung mô (MSC) – có thể được lấy từ dây rốn, tủy xương, mô mỡ hoặc tủy răng – chưa biệt hóa và có khả năng di chuyển đến mô bị tổn thương, điều hòa viêm và thúc đẩy tái tạo. Khi vào phổi, các tế bào này tương tác với các tế bào miễn dịch như đại thực bào phế nang, giải phóng tín hiệu kháng viêm để giúp ngăn tổn thương mô và hỗ trợ chữa lành.
Phương pháp tiêm nội phế quản mới này tránh đi vào tuần hoàn toàn thân và nhắm trực tiếp đến phổi, tối đa hóa hiệu quả điều trị và giảm thiểu rủi ro. Nhóm nghiên cứu cũng lưu ý rằng liều cao hơn hoặc tiêm nhiều lần có thể được nghiên cứu thêm trong các thử nghiệm tiếp theo.
Hợp tác quốc gia cam kết khoa học mở
Nghiên cứu chứng minh khái niệm này là một phần của dự án lâm sàng DECODE. Nó có sự tham gia của 28 bác sĩ lâm sàng từ bốn tổ chức quốc gia: Bệnh viện 12 de Octubre (Madrid), Ngân hàng máu và mô Catalonia, Viện Kỹ thuật Sinh học UMH (Elche), và Viện Nghiên cứu Y tế và Sinh học Alicante (ISABIAL).
Giáo sư Soria chia sẻ: “Các liệu pháp tiên tiến vốn đã rất đắt đỏ. Chúng tôi chọn không đăng ký bản quyền kỹ thuật này để nó có thể tiếp cận bệnh nhân mà không gây thêm chi phí. Chúng tôi cam kết với khoa học công có tác động lâm sàng trực tiếp.”
Tài liệu tham khảo
Nerea Dominguez-Pinilla et al, Consecutive intrabronchial administration of Wharton’s jelly-derived mesenchymal stromal cells in ECMO-supported pediatric patients with end-stage interstitial lung disease: a safety and feasibility study (CIBA method), Stem Cell Research & Therapy (2025). DOI: 10.1186/s13287-025-04289-3
Nguồn: Medical Xpress
Link: https://medicalxpress.com/news/2025-04-method-enables-safe-delivery-stem.html
