Cell transplantation, 27/03/2025
Một nghiên cứu mới của Zhao và cộng sự (2025) đăng trên Cell transplantation đã chứng minh hiệu quả điều trị mạnh mẽ và bền vững của tế bào gốc trung mô từ dây rốn người (human umbilical cord–derived mesenchymal stromal cells – hUC-MSCs) trên mô hình chuột bị dị ứng thực phẩm. Phát hiện này mở ra tiềm năng phát triển liệu pháp miễn dịch tế bào thế hệ mới cho các bệnh dị ứng mạn tính.
Dị ứng thực phẩm: Bài toán chưa có lời giải
Dị ứng thực phẩm (food allergy – FA) là tình trạng quá mẫn miễn dịch do IgE gây ra, với triệu chứng từ nhẹ đến nguy hiểm tính mạng. Các phương pháp hiện nay như tránh dị nguyên hoặc liệu pháp miễn dịch đặc hiệu vẫn chưa thực sự hiệu quả lâu dài. Từ đó, các nhà nghiên cứu đã hướng đến liệu pháp tế bào – đặc biệt là hUC-MSCs – nhờ khả năng điều hòa miễn dịch tự nhiên.
Thiết kế nghiên cứu và phương pháp
Mô hình: Chuột BALB/c được mẫn cảm với ovalbumin (OVA) qua đường uống, phối hợp với nhôm hydroxit để kích hoạt đáp ứng Th2.
Điều trị: Sau khi gây mẫn cảm với tái kích thích, chuột được tiêm tĩnh mạch hUC-MSCs (1 triệu tế bào/chuột) một liều duy nhất.
Phân nhóm: Bao gồm nhóm đối chứng, nhóm FA không điều trị, nhóm FA điều trị bằng hUC-MSCs và nhóm đối chứng dương tính (anti-IL-4).
Đánh giá:
- Triệu chứng lâm sàng: tiêu chảy, hạ thân nhiệt, phản ứng cấp tính.
- Dấu hiệu huyết thanh: nồng độ IgE và IgG1đặc hiệu OVA,.
- Cytokine trong mô lách và ruột: IL-4, IL-5, IL-13, IFN-γ, IL-10.
- Sự thâm nhiễm tế bào miễn dịch: tế bào mast, bạch cầu ái toan.
- Sự thay đổi tỷ lệ tế bào T điều hòa (CD4+CD25+Foxp3+ Treg).
Những phát hiện quan trọng
Giảm triệu chứng lâm sàng nhanh chóng: hUC-MSCs làm giảm đáng kể tần suất tiêu chảy và hạ thân nhiệt và ức chế phản ứng quá mẫn tức thời so với nhóm FA không được điều trị.
Điều hòa miễn dịch của phản ứng dịch thể và tế bào:
- Giảm đáng kể nồng độ IgE đặc hiệu OVA trong huyết thanh.
- Giảm nồng độ IL-4, IL-5 và IL-13 – các cytokine Th2 chính – trong các mô ruột và lách.
- Tăng IL-10 (một cytokine chống viêm) và tế bào Treg, cho thấy sự ức chế viêm thông qua khả năng dung nạp miễn dịch được tăng cường.
Giảm sự thâm nhiễm tế bào miễn dịch vào mô đích: Giảm đáng kể số lượng tế bào mast và bạch cầu ái toan ở niêm mạc ruột non.
Hiệu quả điều trị lâu dài: Lợi ích điều trị của hUC-MSC kéo dài ít nhất 3 tuần sau điều trị, cho thấy “hiệu quả liên tục” lâu dài chưa được báo cáo rõ ràng trong các nghiên cứu trước đây.
Kết luận
- hUC-MSC điều chỉnh hiệu quả phản ứng miễn dịch và tạo ra hiệu quả điều trị lâu dài trên mô hình chuột mắc FA.
- Liệu pháp dựa trên tế bào này không chỉ làm giảm các triệu chứng dị ứng cấp tính mà còn phục hồi cân bằng miễn dịch lâu dài, mang lại một chiến lược tiềm năng mới cho các bệnh dị ứng mãn tính.
- Cần có thêm các nghiên cứu tiền lâm sàng và lâm sàng để xác nhận hiệu quả và tính an toàn trên người.
Bài viết được tóm tắt và dịch từ bài báo: Zhao, Y., Ding, Y., Wang, Z., Wang, Q., Ye, D., & Luan, Z. (2025). Therapeutic and continuative effects of human umbilical cord–derived mesenchymal stromal cells in food-allergic mice. Cell Transplantation, 34, 09636897251326899.
Link: https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09636897251326899
