Scientific Reports, 09/07/2025
Một nghiên cứu tiền lâm sàng mới được công bố trên Scientific Reports đã chứng minh hiệu quả của liệu pháp kết hợp huyết tương tiểu cầu siêu hoạt hóa (super activated platelet lysate – sPL) và tế bào gốc trung mô từ dây rốn người (umbilical cord-derived mesenchymal stem cells – UCMSCs) trong phục hồi tổn thương nội mạc tử cung (EM) ở chuột. Kết quả cho thấy sự cải thiện toàn diện về mặt cấu trúc mô học, chỉ dấu phân tử, nồng độ hormone sinh dục và yếu tố tăng trưởng sau điều trị.
Mô hình và phương pháp nghiên cứu
- Mô hình động vật: Chuột Sprague-Dawley cái được gây tổn thương nội mạc tử cung bằng ethanol tuyệt đối, mô phỏng tình trạng nội mạc mỏng/dính – một nguyên nhân phổ biến gây vô sinh.
- Phân nhóm điều trị: Bao gồm 7 nhóm được tiêm sPL, UCMSC hoặc kết hợp với chất mang (gel chitosan hoặc ECM – extracellular matrix), sau đó được theo dõi trong 21 và 42 ngày.
- Phân tích: Bao gồm mô học (HE – hematoxylin và eosin), hóa mô miễn dịch (IHC – immunohistochemistry), Western blot, định lượng hormone (ELISA), đánh giá biểu hiện của các protein cấu trúc và tái tạo.
Kết quả phân tích mô học và chỉ dấu phân tử
Cấu trúc mô học
- Nhóm điều trị bằng sPL hoặc UCMSC có độ dày nội mạc tăng đáng kể so với nhóm mô hình, với sự tái tạo biểu mô và tuyến nội mạc rõ rệt.
- Nhóm sPL cho kết quả vượt trội hơn nhóm UCMSC đơn độc về độ dày nội mạc và mật độ tuyến.
Biểu hiện protein và chỉ dấu tái tạo
- Biểu hiện vimentin (mô đệm), cytokeratin (biểu mô), CD34 (tân mạch), và cyclin D1 (phân bào) tăng rõ rệt ở nhóm sPL và UCMSC.
- Western blot xác nhận tăng nồng độ CK18 và vimentin, phản ánh sự kích hoạt các quá trình tái tạo biểu mô và mô đệm nội mạc.
Phục hồi chức năng nội tiết và vi môi trường mô
- Nồng độ estradiol (E2), FSH, PDGF-BB và TGF-β1 tăng trở lại mức sinh lý ở nhóm điều trị, đặc biệt rõ ở ngày 42.
- sPL được cho là có hiệu quả kháng xơ hóa mạnh hơn UCMSC đơn thuần, nhờ cơ chế giải phóng tập trung yếu tố tăng trưởng (PDGF, TGF-β, VEGF…).
- Không phát hiện xơ hóa hoặc tổn thương mạn tính ở nhóm điều trị bằng sPL.
Cơ chế tác dụng tiềm năng
- sPL hoạt động như một “bộ tăng trưởng sinh học”, giàu PDGF, TGF-β1, VEGF… có khả năng điều hòa miễn dịch, chống viêm, kích thích tăng sinh nội mạc.
- UCMSC tham gia vào tái cấu trúc mô thông qua biệt hóa hướng nội mạc, tiết exosome, và tạo vi môi trường phục hồi.
- Sự phối hợp sPL + UCMSC tạo hiệu ứng cộng hưởng, vừa sửa chữa tổn thương cấp tính, vừa ổn định vi cấu trúc mô.
Ý nghĩa lâm sàng và triển vọng ứng dụng
- Phục hồi nội mạc tử cung mỏng là một trong những thách thức lớn trong hỗ trợ sinh sản, đặc biệt ở phụ nữ có tiền sử thất bại chuyển phôi.
- Nghiên cứu cho thấy liệu pháp sinh học kết hợp tế bào – yếu tố tăng trưởng có khả năng tái thiết lập cấu trúc và chức năng nội mạc, tạo tiền đề cho việc làm tổ và mang thai.
- sPL, với ưu điểm dễ sản xuất, bảo quản và không cần nuôi cấy phức tạp, có thể là giải pháp thay thế an toàn cho PRP và được chuẩn hóa tốt hơn về mặt lâm sàng.
Tài liệu tham khảo
Bài viết được dịch và tóm tắt từ bài báo: Meng, L. Q., Zhang, Y., Liu, C. X., Ullah, I., Zhang, T. Q., & Zhang, Y. (2025). Therapeutic potential of super activated platelet lysate (sPL) and umbilical cord mesenchymal stem cells (UCMSCs) in enhancing endometrial regeneration in rats with thin endometrium. Scientific Reports, 15(1), 24698.
Nguồn: Scientific Reports
Link: https://www.nature.com/articles/s41598-025-10587-w#citeasa
