Science Daily , 09/01/2025
Một ngân hàng cơ quan mới có nguồn gốc từ bệnh nhân giúp các nhà nghiên cứu xác định các mục tiêu thuốc đầy hứa hẹn, bao gồm các con đường tự thực và tổng hợp cholesterol
Theo báo cáo của các nhà nghiên cứu từ Viện Khoa học Tokyo, các tế bào ung thư lưỡi (Tongue cancer – TC) có thể chuyển sang trạng thái kháng hóa trị bằng cách kích hoạt các con đường liên quan đến quá trình tự thực và tổng hợp cholesterol. Sử dụng một ngân hàng lớn các organoid (mô hình cơ quan) TC mà họ phát triển, các nhà nghiên cứu đã thực hiện các phân tích so sánh toàn diện về các tế bào nhạy cảm với hóa trị và kháng hóa trị. Những nỗ lực của họ đã làm sáng tỏ những con đường đầy hứa hẹn hướng tới các phương pháp điều trị mới cho bệnh ung thư lưỡi.
Ung thư miệng là một căn bệnh ngày càng phổ biến trên toàn thế giới, với hơn 300.000 ca mới được chẩn đoán mỗi năm.
Trong số các loại ung thư miệng, ung thư lưỡi (TC) là loại phổ biến nhất và thường có tiên lượng xấu.
Phẫu thuật kết hợp với hóa xạ trị là một trong những phương pháp điều trị chính cho các trường hợp TC có nguy cơ cao. Tuy nhiên, tỷ lệ tái phát cao vì khối có thể tự tái tạo chỉ từ một vài tế bào còn sống sót. Một vài tế bào sống sót được gọi là bệnh tồn lưu tối thiểu (minimal residual disease – MRD).
Hiểu được cơ chế đằng sau sự hình thành MRD là điều vô cùng quan trọng để cải thiện kết quả điều trị ở TC và nhiều dạng ung thư khác.
Để nghiên cứu về việc đó, các nhà khoa học thường dựa vào các dòng tế bào ung thư làm mô hình tiền lâm sàng, đóng vai trò là công cụ thuận tiện để thử nghiệm thuốc và phân tích vai trò của gen và protein.
Tuy nhiên, các dòng tế bào ung thư khá khó thiết lập từ các mô ung thư nguyên phát và không phản ánh chính xác các đặc điểm của ung thư.
Điều này khiến việc so sánh các đặc điểm khối u giữa các bệnh nhân trở nên khó khăn.
Trong bối cảnh đó, một nhóm nghiên cứu do Giáo sư Toshiaki Ohteki từ Viện Khoa học Tokyo, Nhật Bản đứng đầu đã dùng một cách tiếp cận khác để làm sáng tỏ MRD ở TC. Thay vì cố gắng thiết lập các dòng tế bào ung thư, họ đã xây dựng một ngân hàng quy mô lớn về các organoid ung thư lưỡi (tongue cancer organoids – TCO) từ các mẫu phẫu thuật của 28 bệnh nhân.
Organoids là các mô hình mô ba chiều mô phỏng các cơ quan.
Như đã giải thích trong bài báo của họ, được công bố trên Tạp chí Developmental Cell vào ngày 5 tháng 11 năm 2024, nhóm nghiên cứu đã tìm cách để ngân hàng này thể hiện chính xác sự đa dạng tồn tại trong TC từ bệnh nhân này sang bệnh nhân khác và sử dụng nó để xác định các hướng điều trị đầy hứa hẹn. Organoid cho phép các nhà khoa học tái tạo sinh học của ung thư trong môi trường phòng thí nghiệm được kiểm soát. Nhóm nghiên cứu đã xây dựng ngân hàng TCO bằng cách lấy các mẫu mô từ 28 bệnh nhân chưa được điều trị mắc TC ở các độ tuổi và giai đoạn khác nhau của bệnh. Họ đã sử dụng các organoid dạng này để tiến hành các phân tích toàn diện và so sánh, chẳng hạn như đặc điểm chức năng, di truyền, biểu sinh, mô bệnh học và các xét nghiệm độ nhạy thuốc.
Các thí nghiệm của họ đã tiết lộ những hiểu biết mới về cơ chế kháng thuốc, cụ thể là sự hình thành MRD.
Bằng cách xử lý TCO bằng cisplatin, một loại thuốc chính trong hóa trị liệu, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng TCO kháng thuốc biểu hiện trạng thái ngủ đông giống như thời kỳ phôi thai ngủ đông – một sự dừng lại tạm thời đôi khi xảy ra trong quá trình phát triển phôi thai.
Khi xem xét sâu hơn, nhóm nghiên cứu phát hiện ra rằng TCO kháng thuốc dựa vào sự kích hoạt của quá trình tự thực (hay được gọi là “tái chế nội bộ”) và các con đường sinh tổng hợp cholesterol để tồn tại. “Ức chế các con đường này bằng các chất ức chế đặc hiệu đã giúp biến đổ các TCO kháng hóa trị thành các TCO nhạy cảm với hóa trị. Ngược lại, kích hoạt quá trình tự thực bào bằng các chất ức chế thích hợp đã mang lại khả năng kháng hóa trị cho các TCO nhạy cảm với hóa trị”, Ohteki nhấn mạnh, “Nhờ vào phân tích so sánh ngân hàng TCO độc đáo của chúng tôi đã cung cấp thông tin chi tiết về cơ sở phân tử của quá trình hình thành MRD, ngân hàng này có thể cung cấp một nguồn tài nguyên quan trọng để khám phá các mục tiêu thuốc hiệu quả và các dấu ấn sinh học cho các tế bào TC kháng hóa trị, do đó giúp phát triển y học cá nhân hóa”, Ohteki kết luận.
Tài liệu tham khảo
Miwako Sase, Taku Sato, Hajime Sato, Fuyuki Miya, Shicheng Zhang, Hiroshi Haeno, Mihoko Kajita, Tadahide Noguchi, Yoshiyuki Mori, Toshiaki Ohteki. Comparative analysis of tongue cancer organoids among patients identifies the heritable nature of minimal residual disease. Developmental Cell, 2024; DOI: 10.1016/j.devcel.2024.10.007
Nguồn: Science Daily
Link: https://www.sciencedaily.com/releases/2025/01/250109223300.htm
