University of California San Francisco, 31/08/2020
Các nhà khoa học đang nghiên cứu xem liệu các tế bào được lấy ra từ sâu bên trong xương của chúng ta có thể giữ hy vọng cho những bệnh nhân COVID-19 bị tổn thương phổi nặng (được gọi là hội chứng suy hô hấp cấp tính hay ARDS) hay không.
Thử nghiệm lâm sàng được dẫn đầu bởi BS. Michael Matthay ở Đại học California San Francisco (viết tắt là UCSF), đang thử nghiệm tác dụng của việc truyền tế bào gốc lấy từ tủy xương với hy vọng tìm ra phương pháp điều trị hội chứng nguy hiểm này.
Đối với một bệnh nhân bị ARDS, “những khoảng không khí nhỏ trong phổi chứa đầy chất lỏng và ngăn cản quá trình hấp thụ oxy bình thường trong phổi,” BS. Michael Matthay, Giáo sư y khoa tại Trường Y UCSF cho biết. “Đó là lý do tại sao bệnh nhân bị suy hô hấp. Thông thường những bệnh nhân này phải đặt nội khí quản và điều trị bằng máy thở”.
Hiện không có bất kỳ loại thuốc nào để điều trị ARDS, bệnh có tỷ lệ tử vong là 27% đối với các trường hợp nhẹ và 45% đối với các trường hợp nặng nhất. Theo Matthay, một nghiên cứu ban đầu trên bệnh nhân COVID-19 bị ARDS cho thấy chỉ có khoảng 25% sống sót, mặc dù tỷ lệ đó có thể cao tới 40%.
Bệnh nhân trong một thử nghiệm lâm sàng mù đôi ngẫu nhiên đang được dùng tế bào gốc trung mô (MSCs) hoặc giả dược để kiểm tra hiệu quả của liệu pháp. Thử nghiệm – đang diễn ra tại UCSF, Bệnh viện Đa khoa Zuckerberg San Francisco, và sắp mở rộng đến UC Davis và bốn địa điểm khác vào tháng 9 – hy vọng sẽ điều trị tổn thương phổi nghiêm trọng và thường gây tử vong ở những người bị ARDS.
Matthay nói: “Đó là một liệu pháp có thể rất thú vị. Chúng tôi thực sự đang trong giai đoạn đầu tìm hiểu các liệu pháp dựa trên tế bào này.”
Các tế bào có thể điều hòa viêm
MSCs là các tế bào mô đệm (stromal cells) được tìm thấy trong tủy xương, đóng một vai trò quan trọng trong cách cơ thể chúng ta tạo ra và sửa chữa các mô xương – những thứ như xương và sụn, đồng thời hỗ trợ các tế bào trong tủy xương tạo ra hồng cầu và bạch cầu. Khi các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng MSCs có thể điều hòa viêm khi được cấy ghép vào người khác, họ bắt đầu thăm dò chúng như một liệu pháp tiềm năng cho một loạt bệnh và chấn thương.
Ví dụ, MSCs thường được sử dụng để ngăn chặn bệnh mảnh ghép chống chủ, bệnh xảy ra khi cơ thể bệnh nhân được cấy ghép bị tấn công bởi các lympho T từ mô ghép. Các nghiên cứu gần đây hơn đã tập trung vào một loạt các mục tiêu bệnh tiềm ẩn vì MSCs “có các đặc tính có thể hữu ích để điều trị nhiều loại bệnh ở người,” Matthay chia sẻ. Chúng bao gồm các bệnh tự miễn như bệnh Crohn và bệnh đa xơ cứng, cũng như các bệnh nghiêm trọng, cấp tính như nhiễm trùng huyết và ARDS.
ARDS có thể do chấn thương, nhiễm khuẩn hoặc nhiễm vi rút như COVID-19. Trong một thử nghiệm trước đây, Matthay và nhóm nghiên cứu của ông đã chỉ ra rằng MSCs an toàn để sử dụng và chúng có những lợi ích đầy hứa hẹn trong việc điều trị cho bệnh nhân ARDS. Nhưng họ chưa biết rằng liệu hiệu quả của việc truyền MSC có phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra ARDS ngay từ đầu hay không. Liệu chúng có hoạt động tốt hơn ở những bệnh nhân mắc ARDS do chấn thương không? Hoặc có thể chúng hoạt động tốt hơn khi phối hợp với thuốc kháng sinh dùng để điều trị ARDS do nhiễm khuẩn.
Matthay cho biết: “ARDS là một hội chứng suy hô hấp cấp tính mà chúng tôi hiểu khá rõ, tuy nhiên có rất nhiều sự không đồng nhất về các cơ chế khác nhau của tổn thương phổi cũng như kết quả,”
Nghiên cứu chuyển sang COVID-19 sau bùng phát
Trong thử nghiệm lâm sàng mù đôi Giai đoạn 2 này – được tài trợ bởi Bộ Quốc phòng, Viện Y tế Quốc gia và Viện Y dược Tái tạo California – các nhà nghiên cứu đang thu nhận 120 bệnh nhân ARDS. Những người tham gia là các bệnh nhân ICU trưởng thành, đang thở máy với lượng chất lỏng dư thừa trong phổi và không có dấu hiệu suy tim là nguyên nhân chính gây suy hô hấp.
Một nửa số bệnh nhân sẽ nhận được MSCs và một nửa nhận giả dược. Tính đến cuối tháng 8, đã có 28 bệnh nhân đăng ký vào nghiên cứu, cuộc nghiên cứu sẽ diễn ra cho đến khi đủ 120 người đăng ký. Các MSC sử dụng trong nghiên cứu được hiến tặng bởi những người trưởng thành trẻ, khỏe mạnh thông qua một phòng thí nghiệm tế bào do NIH hỗ trợ tại Đại học Minnesota.
Khi Matthay đưa ra một nghiên cứu mới vào đầu tháng 1, ông đã không ngờ đó là một thử nghiệm COVID. Bởi vì COVID – theo như được biết lúc đó – không xuất hiện ở Hoa Kỳ. Nhưng đó chính xác là những gì nó vô tình trở thành vì nhiều bệnh nhân đáp ứng các tiêu chí nghiên cứu ARDS đang mắc phải bệnh này do COVID-19.
Ông nói: “Chúng tôi bắt đầu nghiên cứu vào tháng 1 năm 2020, và sau đó COVID-19 bùng phát, vì vậy chúng tôi đã thu nhận bệnh nhân trong 8 tháng qua. Hầu hết các bệnh nhân tham gia thử nghiệm đều bị viêm phổi nghiêm trọng do COVID.”
Dựa trên những kết quả này và các nghiên cứu sâu hơn về MSCs, Matthay nhận thấy chúng là một lộ trình khả thi cho liệu pháp dựa trên tế bào. Giống như điều trị ung thư không phải là một cách tiếp cận mà thay vào đó là các liệu pháp khác nhau phù hợp với loại tế bào ung thư, việc sử dụng thứ gì đó như MSCs có thể được điều chỉnh chính xác cho bất kỳ loại hội chứng suy hô hấp cụ thể nào.
