Science Daily, 28/05/2021
Hóa trị làm phá hủy các tế bào gốc (TBG). Các TBG sau đó không thể phát triển thành các tế bào miễn dịch và trở thành một phần của hệ thống phòng thủ của cơ thể. Có những loại thuốc có thể khắc phục điều này, nhưng trước đây chúng ta không biết chính xác những loại thuốc này hoạt động như thế nào. Giờ đây, một nghiên cứu mới trình bày chi tiết về chức năng của những loại thuốc này, cung cấp kiến thức mới có thể cải thiện việc cấy ghép tế bào gốc và dẫn đến thiết kế thuốc tốt hơn trong tương lai.
Hệ thống miễn dịch của bạn luôn bận rộn để chống lại các mối đe dọa khi xuất hiện. Nó bao gồm một hệ thống các tế bào, và khi thiếu tế bào, nó sẽ ảnh hưởng đến hoạt động của cả hệ thống miễn dịch.
Điều này được thấy ví dụ như trong bệnh nhân ung thư sau hóa trị. Do hóa trị nhắm vào tất cả các tế bào trong cơ thể bạn, bao gồm cả các tế bào gốc trong tủy xương, vốn được dùng để phát triển thành các tế bào miễn dịch mới. Vì vậy, hệ thống miễn dịch khi đó sẽ thiếu tế bào để chống lại các bệnh nhiễm trùng mới.
Có những loại thuốc có thể thu nhận tế bào gốc từ tủy xương để có thể trả lại cho bệnh nhân sau khi điều trị. Sau đó, chúng phát triển thành các tế bào miễn dịch mới, giúp cơ thể một lần nữa chống lại các mối đe dọa khi xuất hiện. Nhưng trước đây, chúng ta chưa hiểu biết rõ về cách hoạt động của những loại thuốc này.
Giờ đây, một nghiên cứu trên chuột do các nhà nghiên cứu tại Đại học Copenhagen thực hiện đã chứng minh cách thuốc hoạt động ở cấp độ tế bào – và đáng ngạc nhiên là cách một trong hai loại thuốc được sử dụng và thử nghiệm có hiệu quả hơn loại còn lại, mặc dù thực tế là trên giấy tờ, loại thuốc còn lại dường như có hiệu quả nhất trong số hai loại thuốc. Khám phá này có thể không chỉ giúp cải thiện việc cấy ghép tế bào gốc; nó cũng có thể mang đến các loại thuốc cải tiến trong tương lai.
Nghiên cứu sinh Tiến sĩ Astrid Sissel Jørgensen từ Khoa Khoa học Y sinh tại Đại học Copenhagen, cho biết: “Chúng tôi đã thử nghiệm hai loại thuốc trong cấy ghép tế bào gốc, chúng có vẻ có tác dụng giống nhau. Những gì chúng làm là chặn một thụ thể, khiến tủy xương giải phóng tế bào gốc vào máu. Tuy nhiên, nghiên cứu mới cho thấy chúng có tác dụng không chỉ chặn thụ thể; một trong hai loại thuốc còn ảnh hưởng đến các con đường truyền tín hiệu khác trong tế bào. Và nói tóm lại, điều đó làm cho nó hiệu quả hơn so với loại thuốc còn lại”.
Bà chia sẻ thêm: “Chúng tôi từng tin rằng tất cả những gì chúng tôi phải làm là chặn thụ thể và hai loại thuốc có tác dụng giống nhau. Bây giờ dường như có nhiều thứ hơn như thế”.
Các loại thuốc được các nhà nghiên cứu thử nghiệm huy động tế bào gốc bằng cách hoạt động như chất đối kháng thụ thể CXCR4. Điều này có nghĩa là chúng ức chế hoặc làm giảm hoạt động của thụ thể. Một số loại thuốc nhắm vào thụ thể này, bao gồm cả thuốc ức chế sự nhân lên của HIV.
Giáo sư Mette Rosenkilde, tác giả cuối của nghiên cứu, giải thích: “Các loại thuốc không chỉ ngăn chặn tín hiệu bình thường của thụ thể. Một trong hai loại thuốc chúng tôi đã thử nghiệm còn ảnh hưởng đến một số con đường khác của tế bào và thậm chí làm cho thụ thể rút vào tế bào và biến mất khỏi bề mặt”. Kết quả nghiên cứu tiết lộ rằng một trong hai loại thuốc làm cho tủy xương giải phóng nhiều tế bào gốc hơn vào máu.
Kiến thức này về cách các loại thuốc ảnh hưởng đến các con đường tế bào một cách khác nhau còn được gọi là tín hiệu sai lệch. Và chính những thứ như thế này làm cho một trong những loại thuốc có hiệu quả trên thực tế hơn là trên giấy tờ.
Theo các nhà nghiên cứu, kiến thức mới về tín hiệu sai lệch thách thức quan điểm hiện tại của chúng ta về những loại thuốc này.
Mette Rosenkilde cho biết: “Kết quả nghiên cứu của chúng tôi ảnh hưởng trực tiếp đến quan điểm của chúng tôi về các loại thuốc được sử dụng trong cấy ghép tế bào gốc. Tuy nhiên, về lâu dài, nó cũng có thể ảnh hưởng đến quan điểm của chúng tôi về các loại thuốc trong tương lai và cách các loại thuốc mới nên được thiết kế để mang lại hiệu quả tốt nhất có thể, cả trong liên quan đến huy động tế bào gốc, và cho điều trị nhiễm HIV, nơi thụ thể đặc biệt này cũng đóng một vai trò chính”.
Tài liệu tham khảo:
Astrid S. Jørgensen, Viktorija Daugvilaite, Katia De Filippo, Christian Berg, Masa Mavri, Tau Benned-Jensen, Goda Juzenaite, Gertrud Hjortø, Sara Rankin, Jon Våbenø, Mette M. Rosenkilde. Biased action of the CXCR4-targeting drug plerixafor is essential for its superior hematopoietic stem cell mobilization. Communications Biology, 2021; 4 (1) DOI: 10.1038/s42003-021-02070-9
Nguồn: University of Copenhagen – The Faculty of Health and Medical Sciences
