Công nghệ tế bào gốc là bước tiến mới của y học, giúp mở ra rất nhiều cơ hội về sự sống. Tuy nhiên có 1 sự thật là không phải ai cũng hiểu hết công dụng của tế bào gốc, dù cho sản phẩm y học này luôn được nhận định là mang lại nhiều giá trị tích cực cho cộng đồng. Vậy cụ thể tác dụng của tế bào gốc là gì và tiềm năng của tế bào gốc trong tương lai ra sao, hãy cùng MekoStem tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé!
Tế bào gốc là gì?
Tế bào gốc là tên gọi dành riêng cho những tế bào “nguyên liệu” – có khả năng tự đổi mới, phân tách, tăng sinh và phát triển và biệt hóa thành nhiều loại tế bào chức năng. Tầm quan trọng của tế bào gốc không thể phủ nhận, khi mà đây là loại tế bào duy nhất mang trong mình tiềm năng đặc biệt: “tự động sản xuất”. Và cũng bởi cơ thể con người được tạo ra từ các tế bào nên tế bào gốc chính là khởi nguồn của sự sống.
Tế bào gốc có thể thu thập từ nhiều nguồn khác nhau, nhưng phổ biến và lý tưởng nhất vẫn là tế bào gốc từ dây rốn, ngoài ra còn số ít tế bào gốc trưởng thành (từ mô chất béo hoặc tủy xương) hoặc tế bào gốc phôi (chỉ thu thập khi được người hiến tặng đồng ý). Hiện tại lượng tế bào gốc từ dây rốn có tỉ lệ lưu trữ cao nhất, phục vụ cho các mục đích nghiên cứu và chữa trị.
Công dụng của tế bào gốc
Trong điều trị bệnh lý
Tác dụng nổi bật nhất của tế bào gốc là sửa chữa các tế bào bị tổn thương, thậm chí là thay thế các tế bào đã chết. Công nghệ tế bào gốc hiện tại áp dụng điều trị nhiều loại bệnh lý nan giải. Cụ thể, tế bào gốc có khả năng biệt hóa thành tế bào máu, tế bào cơ tim, tế bào thần kinh,…
Các loại tế bào này là nguồn căn của nhiều loại bệnh khác nhau, điển hình như: tổn thương cột sống, tủy sống, bệnh tiểu đường, Parkinson, Alzheimer, xơ cứng teo cơ, bệnh tim mạch, đột quỵ, bỏng, ung thư, viêm xương khớp… Tính đến hiện tại, đã có khoảng 80 căn bệnh từ đơn giản đến phức tạp được chữa khỏi thành công nhờ sự giúp sức của công nghệ tế bào gốc.
Dưới đây là tác dụng của tế bào gốc áp dụng vào một số bệnh lý cụ thể:
- Bệnh tim mạch: Tế bào gốc sẽ giúp sinh sôi ra nhiều tế bào mới, là tiền đề để hình thành mạch máu. Các mạch máu mới này hoạt động mạnh mẽ (theo nghiên cứu còn cao hơn cả mạch máu tự nhiên), khiến cho công cuộc điều trị bệnh tim dễ dàng hơn nhiều.
- Bệnh về máu: Các tế bào gốc máu có khả năng bù đắp lượng máu thiếu hụt, hỗ trợ tăng miễn dịch cho cơ thể sống. Nhiều bệnh nhân mắc bệnh về thiếu máu hồng cầu, bệnh bạch cầu, bệnh suy giảm miễn dịch đều có thể nhờ đến phương pháp chữa trị bằng tế bào gốc.
- Bệnh về não: Khi tế bào não bị tổn thương, các cơ bắp sẽ bị mất kiểm soát. Bệnh Parkinson là 1 ví dụ điển hình về hư hại não bộ. Công nghệ tế bào gốc áp dụng trong trường hợp này sẽ bù đắp phần mô não tổn thương, tăng khả năng phục hồi tế bào chuyên biệt tại não.
- Bệnh tim: Tương tự như trên, công dụng của tế bào não với bệnh tim là sản sinh những mô khỏe mạnh nhằm phục hồi chức năng tim. Ví dụ với căn bệnh tiểu đường, bác sĩ có thể cấy tế bào gốc tuyến tụy để hỗ trợ sản sinh Insulin (mang nhiệm vụ tăng cường khả năng miễn dịch).
Trong nghiên cứu y học
Tìm hiểu bệnh lý
Thông qua tính chất của tế bào gốc, các chuyên gia cũng hiểu rõ hơn về cơ chế gây bệnh, nguyên nhân bệnh lý, sự phát triển của bệnh,…, từ đó dễ dàng hơn trong việc tìm ra phương pháp chữa trị. Hiện tại các tế bào thần kinh, cơ tim, sụn, xương… đều đã được nghiên cứu (từ nguồn tế bào gốc trưởng thành có khả năng biệt hóa thành tế bào chức năng).
Phát triển thuốc điều trị
Các nhà nghiên cứu lưu trữ và nuôi cấy tế bào gốc nhằm mục đích thử nghiệm độ an toàn và hiệu quả của thuốc mới. Đây là 1 phương pháp khả thi được khuyến khích thay vì thử nghiệm trực tiếp trên động vật như trước kia. Mỗi loại tế bào lại phục vụ thử nghiệm 1 loại thuốc chuyên biệt khác nhau. Ví dụ như tế bào thần kinh dùng để thử nghiệm thuốc đặc trị bệnh thần kinh.
Bằng cách này, công dụng hay tác dụng phụ của thuốc cũng được nhận biết nhanh chóng và rõ ràng. Người nghiên cứu có thể kiểm tra được thuốc ảnh hưởng như thế nào tới tế bào, phản ứng của tế bào tích cực hay tiêu cực. Từ đó thời gian nghiên cứu, phát triển các loại thuốc cũng được rút ngắn hơn rất nhiều.
Sử dụng làm bảo hiểm sinh học cho cộng đồng
Công nghệ tế bào gốc phát triển đồng nghĩa với việc ngày càng có nhiều biện pháp lưu trữ và lan tỏa tác dụng của tế bào gốc. Trên thế giới hay tại Việt Nam hiện tại đều có rất nhiều ngân hàng tế bào gốc, nơi lưu trữ tế bào gốc nhằm mục đích sử dụng cho tương lai của chính bản thân hay người thân khi cần.
Rất nhiều gia đình lựa chọn lưu trữ tế bào gốc cho trẻ ngay từ khi trẻ chào đời. Tế bào gốc được khai thác từ cuống rốn có chất lượng tốt, được lưu trữ tại ngân hàng trong vòng 18-25 năm, luôn ở trong điều kiện bảo quản tốt nhất để sẵn sàng sử dụng bất cứ lúc nào khách hàng có nhu cầu. Ngoài ra cũng có rất nhiều nguồn tế bào gốc được lưu trữ nhằm mục đích hiến tặng cho cộng đồng, giúp tăng khả năng chữa trị cho rất nhiều bệnh nhân.
Tiềm năng của tế bào gốc trong tương lai
Với công dụng của tế bào gốc hiện tại, rất có khả năng trong tương lai tế bào gốc còn phát triển hơn nữa. Các nhà khoa học đang kỳ vọng tế bào gốc có thể tăng tính ứng dụng để sử dụng trong cấy ghép và y học tái tạo.
Điển hình là ứng dụng mô hình hóa bệnh lý. Tính năng này cho phép các nhà khoa học thử nghiệm nhiều phương thức trị liệu khác nhau chỉ trong phòng thí nghiệm mà không cần tiến hành trên cơ thể người. Các loại bệnh sẽ được nghiên cứu tại đĩa nuôi cấy như 1 mô hình sống, ví dụ từ tế bào da của bệnh nhân mắc bệnh tim tạo ra được nhiều tế bào cơ tim.
Tế bào gốc còn được kỳ vọng sẽ giúp thực hiện nhiều liệu pháp chữa bệnh không cần phẫu thuật. Chỉ bằng sức mạnh sửa chữa tế bào, tế bào gốc có thể giúp nhiều bệnh nhân chữa trị mà không phải trải qua những lộ trình đau đớn với gánh nặng chi phí quá lớn.
Ngoài mục đích chữa bệnh, công nghệ tế bào gốc đang hứa hẹn là “liều thuốc” tái tạo sắc đẹp hiệu quả. Thực chất việc sử dụng tế bào gốc trong làm đẹp không còn quá mới lạ, nhưng để đạt tới mức độ an toàn cho người dùng, trở thành phương pháp điều trị uy tín và hấp dẫn thì tế bào gốc vẫn cần thời gian để chứng minh.
Tiềm năng của tế bào gốc trong tương lai
Tổng kết
Nhìn chung, tế bào gốc đang ngày càng chứng tỏ được tầm quan trọng trong y học và đời sống. Công dụng của tế bào gốc cũng giàu tiềm năng và không giới hạn, vậy nên chúng ta hoàn toàn có thể kỳ vọng vào những bước chuyển mình của tế bào gốc trong tương lai.
